Τα κονδυλώματα είναι από τις πιο συχνές παθήσεις που μεταδίδονται με την σεξουαλική πράξη. Η νόσος οφείλεται στην οικογένεια των Ιών των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (Human Papilloma Virus, HPV) που περιλαμβάνει πάνω από 100 στελέχη εκ των οποίων περίπου τα 30 μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή.

Κάποια στελέχη προκαλούν τα κλασικά, τυπικά κονδυλώματα πάνω στο δέρμα. Ορισμένα όμως στελέχη προκαλούν μη εμφανή κονδυλώματα τα οποία έχουν καρκινογόνο δράση στους βλεννογόνους κυρίως του κόλπου και του ορθού. Τα στελέχη αυτά ενοχοποιούνται για την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες. Τα ίδια στελέχη είναι γνωστό ότι μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία καρκίνου του ορθού.

Τα κλασσικά κονδυλώματα προσβάλλουν το δέρμα γύρω και πάνω στα γεννητικά όργανα, και τον πρωκτό.  Πολύ σπάνια μπορεί να εμφανιστούν και μέσα στο στόμα.

Σχηματίζουν μικρές, μυτερές εκβλαστήσεις (προεξοχές) που αρχικά είναι μεμονωμένες και αργότερα συσσωρεύονται κάνοντας τη βλάβη να μοιάζει σαν κουνουπίδι. Στην αρχή είναι ανώδυνα, στο χρώμα του δέρματος και δεν παρουσιάζουν πρήξιμο ή κοκκινίλα. Με την πάροδο του χρόνου όμως διογκώνονται και  ματώνουν ή/και γίνονται επώδυνα (κυρίως μέσα ή γύρω από τον πρωκτό).

Τα καρκινογόνα στελέχη του ιού HPV δεν προκαλούν ορατές αλλοιώσεις. Προκαλούν όμως δυσπλασία, μια προκαρκινική βλάβη στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας ή του ορθού. Αυτό όμως  δεν σημαίνει ότι όταν εμφανιστούν δυσπλαστικές αλλοιώσεις λόγω του ιού, θα ακολουθήσει καρκίνος. (Μόνο το 2% των γυναικών που εμφανίζουν δυσπλασία εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας).

 Αν κάποιος έχει παρουσιάσει κονδυλώματα, είναι πιθανόν να έχει εκτεθεί και στα καρκινογόνα στελέχη του ιού.

 Η μετάδοση γίνεται με  απευθείας επαφή με την προσβεβλημένη περιοχή ή και με μολυσμένα αντικείμενα. Είναι άγνωστη η ελάχιστη ποσότητα ιού που απαιτείται για να προκληθεί η μόλυνση, ενώ είναι πιθανόν το προφυλακτικό, το οποίο καλύπτει μόνον το σώμα του πέους, να μην προσφέρει απόλυτη ασφάλεια λόγω του ότι τα κονδυλώματα μπορούν να εμφανίζονται σε εκτεταμένη περιοχή πάνω και γύρω από τα γεννητικά όργανα. Επειδή τα καρκινογόνα στελέχη του ιού HPV δεν προκαλούν ορατά κονδυλώματα, είναι πολύ πιθανόν κάποιος μολυσμένος από καρκινογόνα στελέχη, που δεν έχει κανένα ορατό σύμπτωμα να τα μεταδίδει εν αγνοία του αν κάνει σεξ χωρίς προφυλακτικό.

Το χρονικό διάστημα από την μόλυνση μέχρι την ενεργό λοίμωξη (χρόνος επωάσεως) δεν είναι καθορισμένος, ετσι που να εμφανίζονται εντός λίγων εβδομάδων μεχρι και  3 μήνες μετά την επαφή, ενώ καμία φορά και μετά από χρόνια . Σε σπάνιες περιπτώσεις πιθανόν κάποιος να μην εμφανίσει ποτέ κονδυλώματα , αλλά να έχει ήδη μολυνθεί από τον ιό. Η κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της ασθένειας και σε περιόδους που το ανοσοποιητικό εξασθενεί και δεν μπορεί να καταστείλει τον ιό εμφανίζονται οι αλλοιώσεις και τα συμπτώματα.

Συνήθεις παράγοντες που μπορούν να ενεργοποιήσουν την εμφάνισή τους είναι: 1) ψυχολογική πίεση, στρες, 2) ορμονικές διαταραχές , 3) χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και 4) νόσηση από τον ιό HIV (ο ιός που προκαλεί AIDS)

Μόνον στο 1-2% όσων μολύνονται παρουσιάζονται κονδυλώματα  ενώ δυσπλασία προκαλείται μόνο στο 3-5% όσων προσβάλλονται από τα στελέχη που προκαλούν δυσπλαστικές αλλοιώσεις. Οι περισσότεροι παραμένουν ασυμπτωματικοί φορείς. Υπολογίζεται ότι τα σεξουαλικώς ενεργά άτομα με ιστορικό εναλλαγής πολλών συντρόφων έχουν πολύ μεγάλη πιθανότητα να κολλήσουν τον ιό κάποια στιγμή. Αν μετά την θεραπεία  ο ιός μπορεί να μεταδίδεται από τη θεραπευμένη περιοχή και για πόσον χρόνο είναι άγνωστο .

Για τη διάγνωση του HPV αναζητούνται οι εκδηλώσεις του στούς ιστούς που προσβάλλει είτε με την κλινική εξέταση για οξυτενή κονδυλώματα είτε με ειδική εξέταση για την δυσπλασία. Η εξέταση για τα κονδυλώματα είναι απλή, ανώδυνη διγιγνώσκονται με γυμνό μάτι ή με μεγεθυντικό φακό. Για τα κονδυλώματα του πρωκτού ή του κόλπου-τραχήλου χρειάζεται να γίνει ορθοσκόπηση ή κολποσκόπηση αντίστοιχα. Όταν βρίσκονται κονδυλώματα στα εξωτερικά γεννητικά όργανα είναι καλό να γίνεται επίσης εξέταση του πρωκτού (σε όλους) και του κόλπου (στις γυναίκες). Καμία από αυτές τις εξετάσεις δεν είναι επώδυνη ή περίπλοκη.

Ο ιός δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τον οργανισμό. Μολύνει τα κύτταρα και παραμένει για πάντα μέσα τους. Όμως οι δυσπλασίες και τα κονδυλώματα μπορούν να αφαιρεθούν.

Για τα κονδυλώματα οι θεραπείες είναι:

• Κάψιμο με βελόνα ή με λέιζερ.
  Πάγωμα με υγρό άζωτο (κρυοπηξία)
  Χειρουργική αφαίρεση
  Θεραπεία με χημικές ουσίες (π.χ. ποδοφυλλοτοξίνη)
• 
  Καμία θεραπευτική μέθοδος δεν είναι καλύτερη από την άλλη και καμία δεν είναι ιδανική για όλες τις περιπτώσεις.

Πολλές φορές μερικούς μήνες μετά από μια επιτυχή θεραπεία εμφανίζονται ξανά κονδυλώματα στην ίδια περιοχή. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν έχει μολυνθεί μια περιοχή, διάφορα κύτταρά της μπορεί να εμφανίσουν τη μόλυνση σε διάφορους χρόνους. Έτσι, παρότι ορισμένες θέσεις που είχαν κονδυλώματα θεραπεύτηκαν, γειτονικές θέσεις που φαίνονταν υγιείς μπορεί να εμφανίσουν κονδυλώματα αργότερα. Γι' αυτό τον λόγο, ακόμη και μετά από θεραπεία, οι περιοχές που είχαν κονδυλώματα που δεν είναι σε εμφανή σημεία (πρωκτός, κόλπος) χρειάζονται επανεξέταση.

Σε περιοχές θεραπευμένες από κονδυλώματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αλοιφές με κορτιζόνη. Υπάρχει κίνδυνος να ελαττωθεί τοπικά η ανοσία και να αναζωπυρωθούν στο συγκεκριμένο σημείο.

Για τη θεραπεία της δυσπλασίας του τραχήλου της μήτρας ακολουθείται θεραπεία με καταστροφή του ιστού που έχει βλαφθεί, αφού έχει προηγηθεί κολποσκόπηση και ταυτοποίηση του ιού για το άν ανήκει στην κατηγορία των καρκινογόνων στελεχών του ιού.