διαβάστε επίσης: προβλήματα της περιόδου - προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (PMS) - Αντισύλληψη - Συνδρ. Τοξικού Σοκ

Ο έμμηνος κύκλος

Ανάμεσα στην εμμηναρχή (την πρώτη εμμηνορροια, την αρχή της περιόδου) και την εμμηνόπαυση, το σώμα ωριμάζει ένα από τα εκατοντάδες χιλιάδες ωάρια (περίπου 200.000 ωάρια σε κάθε ωοθήκη) που βρίσκονται μέσα σας από τη στιγμή που γεννηθήκατε. Δεν πρόκειται για ώριμα ωάρια. Τα ωάρια φυλάσσονται στις ωοθήκες, δύο αμυγδαλωτούς αδένες που βρίσκονται στην κοιλιακή χώρα, αριστερά και δεξιά από τη μήτρα. Όταν το ωάριο ωριμάσει πλήρως απελευθερώνεται από την ωοθήκη, φαινόμενο που ονομάζεται ωοθηλακιορρηξία, και προωθείται κατά μήκος της σάλπιγγας προς τη μήτρα σας.

Αν στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού το ωάριο γονιμοποιηθεί από ένα ανδρικό σπερματοζωάριο, προσκολλάται στα τοιχώματα της μήτρας (ενδομήτριο) και ίσως αναπτυχθεί σε έμβρυο. Αν δεν γονιμοποιηθεί, ωάριο και ενδομήτριο απορρίπτονται από το σώμα μέσω του κόλπου κατά την επόμενη περίοδο.

Η χρονική περίοδος του κύκλου σας κατά την οποία σας έρχεται η περίοδος συνήθως διαρκεί μεταξύ 3 και 7 ημέρες. Η ποσότητα της έμμηνης ρύσης διαφέρει από μέρα σε μέρα. Είναι πιο έντονη στην αρχή της περιόδου και συνήθως γίνεται ελαφρύτερη προς το τέλος. Μάλιστα, το 90% των έμμηνων υγρών χάνεται κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ημερών εμμηνόρροιας.

Κατανοήστε τις ορμόνες και τον έμμηνο κύκλο

Μηνιαίος κύκλος

Για να υπολογίσετε τη διάρκεια του κύκλου σας, σημειώστε σε ένα ημερολόγιο την ημέρα που ξεκινάει η περίοδος σας. Η πρώτη ημέρα της περιόδου είναι η Ημέρα 1 του κύκλου σας. Στη συνέχεια, μετρήστε ως την ημέρα προτού αρχίσει η επόμενη περίοδος σας. Ο μηνιαίος κύκλος συνήθως έχει διάρκεια 28 ημερών, αλλά κάθε διάρκεια από 25 ως 35 ημέρες είναι απόλυτα φυσιολογική.

Οι ορμόνες

Ο κύκλος αυτός ελέγχεται από χημικές ουσίες που ονομάζονται ορμόνες.

Η θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSΗ) εκκρίνεται από έναν αδένα στον εγκέφαλο που ονομάζεται υπόφυση. Η ορμόνη αυτή είναι που κάνει το ωάριο να ωριμάζει μέσα στην ωοθήκη. Το ωάριο περικλείεται από ένα κέλυφος ιστού που ονομάζεται ωοθυλάκιο.

Τα οιστρογόνα παράγονται κυρίως από τις ωοθήκες. Κάνουν τη μήτρα να δημιουργήσει ένα παχύ περίβλημα (το ενδομήτριο) στα πλαίσια της προετοιμασίας για μια εγκυμοσύνη. Τα οιστρογόνα αυξάνονται κατά τη φάση της ωρίμανσης του ωαρίου. Όταν κορυφωθεί η παραγωγή τους, διεγείρουν μία άλλη ορμόνη της υπόφυσης, την ωχρινοποιητική ορμόνη.

Η προγεστερόνη παράγεται μετά την ωοθηλακιορρηξία από κύτταρα μέσα στο άδειο πια θυλάκιο του ωαρίου. Κάνει τα τοιχώματα της μήτρας να αυξηθούν ακόμη περισσότερο σε πάχος. Προετοιμάζει το σώμα για την εγκυμοσύνη και δημιουργεί συνθήκες κατάλληλες για τη σύλληψη. Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί και δεν πρόκειται να υπάρξει εγκυμοσύνη, τα επίπεδα προγεστερόνης υποχωρούν, κάνοντας τη μήτρα να αλλάξει το εσωτερικό της. Όλες αυτές οι ορμόνες «συνομιλούν» μεταξύ τους σε όλη τη διάρκεια του κύκλου σας, όπως μια μικρή ομάδα από παίκτες στην οποία τον ρόλο του αρχηγού παίρνει πότε ο ένας και πότε ο άλλος παίκτης.

Αρμονία ή ανισορροπία;

Αν δεν μείνετε έγκυος, αυτός ο κύκλος θα επαναλαμβάνεται κάθε μήνα ως την εμμηνόπαυση, οπότε η εμμηνόρροια σταματάει εντελώς. Σε μερικές όμως γυναίκες, οι ορμόνες χάνουν εύκολα την ισορροπία τους εξαιτίας αλλαγών στο βάρος του σώματος ή τη διατροφή ή λόγω συναισθηματικής έντασης, άγχους ή ασθένειας. Και κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει ακανόνιστες ή λειψές περιόδους.

Η ορμονική ανισορροπία θεωρείται επίσης η κύρια αιτία μιας σειράς από συμπτώματα που όλα μαζί είναι γνωστά ως προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται 1-14 ημέρες πριν αρχίσει η περίοδος και εξαφανίζονται συνήθως στην αρχή της έμμηνης ρύσης ή λίγο αργότερα. Οι γυναίκες που τα έχουν αισθάνονται καλά κατά την υπόλοιπη διάρκεια του κύκλου. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σωματικά (π.χ. ευαισθησία στο στήθος, αίσθημα πρηξίματος ή φουσκώματος, πονοκέφαλοι, αλλαγές στην όρεξη, ακμή ή εξανθήματα, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, πιάσιμο, κράμπες στο στομάχι) ή ψυχολογικά (στενοχώρια ή κακοκεφιά, κόπωση και ευερεθιστότητα). Κάθε γυναίκα έχει διαφορετικό συνδυασμό συμπτωμάτων.

Οι περισσότερες γυναίκες έχουν μια κάποια αντίληψη του συνεχούς εσωτερικού διαλόγου των ορμονών τους. Αν έχετε περίοδο εδώ και κάποια χρόνια, θα σας είναι μάλλον γνωστός ο δικός σας ρυθμός. Μπορείτε πιθανότατα να καταλάβετε πότε περιμένετε την περίοδο σας.

Η αίσθηση είναι διαφορετική για κάθε μία από εμάς: ορισμένες γυναίκες αισθάνονται κουρασμένες και λίγο μελαγχολικές, σε άλλες μαλλιά και δέρμα γίνονται πιο λιπαρά. Μετά την περίοδο, το επίπεδο των οιστρογόνων ξαναρχίζει να αυξάνεται και ίσως έχετε μια ξαφνική ανανέωση της ενέργειας σας και αισθανθείτε ότι μπορείτε να κάνετε τα πάντα. Στη μέση του κύκλου σας, ίσως καταλαβαίνετε πότε έχετε ωορρηξία. Ένας οξύς πόνος χαμηλά στην μία πλευρά της κοιλιάς και η αύξηση των κολπικών εκκρίσεων μπορεί να αποτελούν σημάδια ότι έρχεται ωορρηξία. Καλό είναι να καλλιεργήσετε αυτή την ικανότητα να ακούτε το σώμα σας. Όταν ξέρετε τι να περιμένετε, είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσετε τις υφέσεις και μπορείτε να εκμεταλλευτείτε καλύτερα τις εξάρσεις.

Μπορείτε να προσπαθήσετε να αποφεύγετε τις αγχωτικές καταστάσεις όταν γνωρίζετε ότι υπάρχει πιθανότητα να είστε ευερέθιστη ή κουρασμένη, και να προγραμματίσετε τα σημαντικά γεγονότα για μέρες που θα είστε μάλλον γεμάτη ενέργεια.

Μια καλή επαφή με το σώμα σας θα σας βοηθήσει επίσης να εντοπίσετε γρήγορα τυχόν ασυνήθιστα συμπτώματα που πρέπει να εξετάσει ο γιατρός σας.

Σωστό ή λάθος;

Δεν γίνεται να μείνετε έγκυος όταν έχετε περίοδο.

Λάθος. Δεν είναι πολύ πιθανό, αλλά γίνεται.

Δεν πρέπει να κάνετε μπάνιο, ντους ή να λούζεστε όταν έχετε περίοδο.

Λάθος. Τις ημέρες της έμμηνης ρύσης έχει περισσότερη σημασία από ποτέ να διατηρείστε καθαρή και φρέσκια. Καλό θα είναι να αποφύγετε το μπάνιο, αλλά να κάνετε συχνά ντους.

Αν αδυνατίσετε πολύ θα σταματήσετε να έχετε περίοδο.

Σωστό. Η έντονη απώλεια βάρους μπορεί να κάνει την περίοδο σας να διακοπεί. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, επισκεφτείτε τον γιατρό σας.

προβλήματα της περιόδου

πόνοι περιόδου

Αιτίες και πρακτικές ιδέες για να απαλύνετε τον πόνο

Τρέμετε στη σκέψη της επόμενης περιόδου εξαιτίας του πόνου που ξέρετε ότι θα φέρει; Αν ναι, δεν είστε η μόνη. Οι πόνοι της περιόδου - η ιατρική ονομασία είναι δυσμηνορροια - είναι πολύ συνηθισμένοι. Περίπου το ένα τρίτο όλων των γυναικών με έμμηνο ρύση υποφέρει από δυσμηνορροια.

Τι είδους πόνος είναι;

Μπορεί να μην αισθάνεστε τίποτε περισσότερο από μια περαστική ενόχληση από τον πόνο της περιόδου, μπορεί όμως και να υποφέρετε πραγματικά. Συνήθως πρόκειται για έναν πόνο σαν κράμπα. Αρχίζει ίσως στο κάτω μέρος της κοιλιάς και αντανακλά προς τα πάνω, κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης και προς τα πόδια ή εντοπίζεται στο κάτω μέρος της μέσης.

Αν υποφέρετε πολύ μπορεί να έχετε ζαλάδες ή ναυτίες και διάρροια ή τάση προς έμετο. Αν συμβεί αυτό, πρέπει να δείτε τον γιατρό σας. Στις περισσότερες γυναίκες ο πόνος έρχεται συνήθως λίγες ώρες πριν αρχίσει η περίοδος και αρχίζει να υποχωρεί όταν η έμμηνος ρύση ξεκινάει για τα καλά. Όμως για κάποιες γυναίκες, ο πόνος συνεχίζεται και τη δεύτερη, ακόμη και την τρίτη ημέρα της περιόδου.

Τι τον προκαλεί;

Κάθε μήνα, το ενδομήτριο (ο ιστός που καλύπτει την κοιλότητα της μήτρας) αναπτύσσεται καθώς προετοιμάζεται για μια πιθανή εγκυμοσύνη. Αν υπάρξει εγκυμοσύνη, το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται στα τοιχώματα για να τραφεί καθώς αναπτύσσεται σε μωρό. Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, το ενδομήτριο υποστρέφεται και αποβάλλεται. Έτσι έρχεται η περίοδος.

Η απόρριψη του ενδομητρίου απελευθερώνει ουσίες που λέγονται προσταγλανδίνες. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι γυναίκες που υποφέρουν από την επονομαζόμενη πρωτογενή δυσμηνορροια παράγουν υπερβολικές ποσότητες προσταγλανδίνης κατά την έμμηνο ρύση και έχουν εξαιρετική ευαισθησία σε αυτή. Οι προσταγλανδίνες προκαλούν επώδυνους σπασμούς της μήτρας.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που βοηθούν στην ανακούφιση των πόνων της περιόδου. Το σημαντικό είναι να βρείτε εκείνον που είναι αποτελεσματικός στη δική σας περίπτωση. Αν είναι δυνατό, ξαπλώστε με τα πρώτα σημάδια πόνου, και τοποθετήστε μια καλά κλεισμένη ζεστή θερμοφόρα στην κοιλιά. Ένα χαλαρωτικό ζεστό ντους μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Το μασάζ μπορεί να απαλύνει τον πόνο της περιόδου. Τρίψτε απαλά την κοιλιά ή ζητήστε από κάποιον να σας τρίψει την πλάτη.

Ενδομήτρια αντισυλληπτικά όπως το σπείρωμα μπορεί μερικές φορές να αποτελούν την αιτία για τους πόνους της περιόδου. Αν χρησιμοποιείτε αντισυλληπτικό τέτοιου τύπου, μιλήστε με τον γιατρό σας ή επισκεφτείτε μια γυναικολογική κλινική. Ίσως σας συμβουλέψουν να το αφαιρέσετε.

Ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού σας για κατάλληλα παυσίπονα ή άλλα κατάλληλα φάρμακα.

Πώς μπορεί να σας βοηθήσει ο γιατρός σας;

Ορμονικές θεραπείες: οι γυναίκες που δεν έχουν ωορρηξία (δηλαδή που δεν απελευθερώνουν ένα ωάριο κάθε μήνα) σπάνια έχουν πόνους περιόδου, κι έτσι ο γιατρός σας ίσως σας συστήσει κάποια ορμονοθεραπεία που θα σταματήσει την ωορρηξία. Συχνά χρησιμοποιείται για αυτό τον σκοπό το αντισυλληπτικό χάπι.

Αντι-προσταγλανδίνες: πρόκειται για φάρμακα που μειώνουν τη δράση των προσταγλανδινών, και ίσως ο γιατρός σας σας τα χορηγήσει.

Μπορεί να είναι κάτι άλλο;

Ο πόνος της περιόδου μερικές φορές οφείλεται, ή επιδεινώνεται, από άλλες καταστάσεις. Αυτό είναι γνωστό ως δευτερογενής δυσμηνορροια. Αν ξαφνικά αρχίσετε να έχετε περισσότερο πόνο από ό,τι συνήθως ή παρατηρήσετε κάποια μεταβολή στη φύση των περιόδων σας, πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Η ενδομητρίωση συμβαίνει όταν εντοπίζονται εκτός της μήτρας εστίες ενδομητρικών κυττάρων και μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμό και πόνο.

Συμπτώματα: οξείς πόνοι στην κοιλιά καθώς και κράμπες περιόδου, οδυ¬νηρή ερωτική επαφή.

Θεραπεία: ελαφρές μορφές αντιμετωπίζονται με ορμονική θεραπεία, για βαρύτερες καταστάσεις ίσως ο γιατρός σας συστήσει χειρουργική επέμβαση.

Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι του τοιχώματος της μήτρας.

Συμπτώματα: πόνος που επιμένει στην κοιλιά, πρήξιμο στην κοιλιά, έντονη και επώδυνη περίοδος, ή και κανένα σύμπτωμα.

Θεραπεία: εξαρτάται από το σημείο όπου βρίσκονται τα ινομυώματα και το μέγεθος τους. Μερικές φορές δεν χρειάζεται καμία θεραπεία. Τα ινομυώματα αναπτύσσονται ανταποκρινόμενα στα οιστρογόνα, και όταν η παραγωγή οιστρογόνων σταματά μετά την εμμηνόπαυση, τα ινομυώματα συνήθως συρρικνώνονται. Η αφαίρεση των ινομυωμάτων ή μία υστερεκτομή θα εξεταστεί από το γιατρό σας ως λύση ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.